Ακολουθήστε μας στο Google news

Προσπαθώ να καταλάβω. Αλλά δυσκολεύομαι. Και τελικά δεν τα καταφέρνω.

Του Γιώργου Μυζάλη

Ένα από τα πιο συνηθισμένα «ρεφραίν» στο στόμα των απανταχού στελεχών της μουσικής βιομηχανίας είναι ότι… «νοιάζονται για το καλό των δημιουργών». Με τον όρο «δημιουργοί» εννοούν τους συνθέτες και τους στιχουργούς, τους ανθρώπους εκείνους δηλαδή που, πολύ συχνά, «ξεγυμνώνονται» μπροστά μας για το δικό μας καλό, για να μας φροντίσουν σε μια δύσκολη στιγμή μας, για να μας βοηθήσουν να μοιραστούμε τη χαρά και τη λύπη μας, για να μας «γιατροπορεύσουν» εν τέλει σε διάφορες εκφάνσεις της ζωής μας.

Ο λόγος που «κόπτεται», κατά δήλωσή της, η μουσική βιομηχανία για το καλό των δημιουργών είναι το ότι το ίδιο το κοινό αδιαφορεί (σ.σ. στο παρελθόν αυτό συνδεόταν και με την πειρατεία). Έρχεται, λοιπόν, η καλή μας νεράιδα – το industry, πως το λένε αδερφέ; - και προσπαθεί να περιφρουρήσει το οικοσύστημα εκείνο – λέει – που διασφαλίζει το εισόδημα των δημιουργών από τη χρήση των έργων τους.

Προβληματίζομαι: ο βασικός φορέας κυκλοφορίας και ακρόασης μουσικής την εποχή που ζούμε (το αν είναι ωραία η εποχή ή όχι ας το αποφασίσει ο καθένας μας) είναι οι διάφορες streaming πλατφόρμες, οι οποίες σε συνεργασία με δισκογραφικές εταιρείες, εκδότες και οργανισμούς διαχείρισης δικαιωμάτων «παλεύουν» για τη σωστή τεκμηρίωση των έργων προκειμένου αυτά να ταιριάζουν σωστά με τις χρήσεις τους και να «γεννούν» τα αντίστοιχα δικαιώματα.

Και τι παρατηρώ, χρόνια τώρα, στον κύκλο αυτό; Πλημμελείς προσπάθειες, έως αδιαφορία για το δημιουργικό κομμάτι της μουσικής. Ενδιαφέρον για τον «μπροστάρη» τραγουδιστή και μόνο. Ο δημιουργός επωφελείται μόνο στην περίπτωση που μπορεί να πιάσει το μικρόφωνο. Διαφορετικά, είναι «καταδικασμένος» να τον «φάει το σκοτάδι» (ή το σκοτίδι αν είναι από την Κρήτη).

Δείτε για παράδειγμα το Spotify, τη μεγαλύτερη πλατφόρμα διακίνησης και κατανάλωσης μουσικής στον κόσμο: Στο ξεκίνημά του φρόντιζε για την ορθή αναγραφή μόνο του ονόματος του ερμηνευτή του εκάστοτε προσφερόμενου τραγουδιού. Ουδεμία αναφορά στους ανθρώπους που έγραψαν τα τραγούδια. Δεν συζητώ καν για οργανοπαίχτες, ηχολήπτες, ενορχηστρωτές κλπ. Και βέβαια, πουθενά το παραμικρό για δημιουργούς του artwork ή για τα λόγια των τραγουδιών.

Στα χρόνια τα τωρινά, κάπως έχει βελτιωθεί η κατάσταση, αλλά με βάση την «ευκολία» της πλατφόρμας και πάλι. Ας πούμε, οι δημιουργοί αναφέρονται, αλλά δεν διαχωρίζονται. Διαβάζεις, δηλαδή, μια γενική επικεφαλίδα με τον τίτλο «written by» που δεν διαχωρίζει το συνθέτη από το στιχουργό. Εσχάτως, δε, προσφέρεται η δυνατότητα να scrollάρεις τα λόγια του τραγουδιού.

Αν, λοιπόν, εσύ ως ακροατής, έχεις καμιά «παραξενιά», καμιά «ζαβωμάρα» και θες να γνωρίζεις ποιος έγραψε τα λόγια στο νέο άσμα του Γιάννη Πάριου (ως παράδειγμα το αναφέρω), θα πρέπει να γνωρίζεις από μόνος σου ότι ο Κυριάκος Παπαδόπουλος γράφει μουσική (συνήθως) και ο Σπύρος Γιατράς (έγραφε) στίχο (και μόνο στίχο). Παράλληλα, ως ακροατής μπορείς να επιλέξεις το «report problem» για να «διορθώσεις» την πλατφόρμα αν έχει κάνει λάθος. Καλό ε; Εσύ, καλέ μου αναγνώστη και ακροατή, να διορθώσεις την πλατφόρμα.

Παράξενα πράγματα από πλευράς εταιρειών που – κατά δήλωσή τους, το τονίζω και πάλι – νοιάζονται για το καλό των δημιουργών. Εδώ πρέπει να επισημάνουμε τις προσπάθειες των Οργανισμών Πνευματικής Ιδιοκτησίας για τη διατήρηση αρχείου με τη σωστή τεκμηρίωση κάθε έργου και την παράλληλη εποπτεία τους απέναντι στα λάθη που γίνονται (ακόμα και από τις δισκογραφικές εταιρείες) κάθε που κυκλοφορεί ένα τραγούδι. Των οργανισμών εκείνων που οι χρήστες (από ιδιώτες έως επιχειρήσεις) απεχθάνονται και προσπαθούν να αποφύγουν όταν η συζήτηση έρχεται στην ταμπακιέρα (όχι σε όλο τον κόσμο, αυτό είναι ελληνικό (τριτοκοσμικό) προνόμιο – επιτρέψτε μου). Μάθαμε στο τζάμπα, είτε για να ακούμε στο σαλόνι μας, είτε για να παίζουμε στη μαγαζάρα μας (αναγνωρίζοντας παράλληλα την ευεργεσία της μουσικής όπως μεταφράζεται στο ταμείο μας ή θέλοντας διακαώς να μας επισκεφτεί για φαγητό ο αγαπημένος μας συνθέτης – π.χ. αν έρθει στην ταβερνάρα μας να φάει ο Γιώργος Σαμπάνης, θα σπεύσουμε για μια selfie μαζί του κι ας μην έχουμε πληρώσει ποτέ δικαιώματα).

Αυτό, επομένως, που έχει περισσότερη σημασία είναι η εκπαίδευση όλων μας σε έννοιες όπως αυτή του συνθέτη, του στιχουργού, του ενορχηστρωτή, κλπ. Και ο σεβασμός μας με τη σύνδεσή του με το ευεργετικό συναίσθημα της ευγνωμοσύνης. Ας το σκεφτούμε: κάποιος έγραψε το τραγούδι που χορέψαμε στο γάμο μας. Κάποιος άλλος εκείνο που αφιερώσαμε στην αγαπημένη μας όταν την φλερτάραμε. Κάποιος, επίσης, το τραγούδι που μας βούρκωσε ή/και μας λύτρωσε όταν χάσαμε το γονιό μας.

Και κλείνω με μια γλυκιά προσωπική εμπειρία: στο γάμο της η αδερφή μου χόρεψε με το σύζυγό της το «Σ’ αγαπώ» σε μουσική και στίχους Γιώργου Θεοφάνους. Όταν γεννήθηκαν τα δυο τους παιδιά ορθώς αποφάσισαν να μην τους δώσουν ονόματα των παππούδων και των γιαγιάδων τους. Έτσι, προέκυψε ο Οδυσσέας και η Αλίκη. Χρόνια μετά έγινε ο «συνειρμός» στο μυαλό μας: και τα δύο ονόματα βρίσκονταν μέσα στους στίχους του τραγουδιού που χόρεψε το ζευγάρι εκείνη τη μέρα. Του τραγουδιού που έγραψε ο Γιώργος Θεοφάνους και τραγούδησαν η Άλκηστις Πρωτοψάλτη με τον Αντώνη Ρέμο.

Πώς είπατε;