Ακολουθήστε μας στο Google news

Η απουσία μουσικών παραγωγών αλλοίωσε τη μουσική μετάδοση.

Η διαμορφωθείσα κατάσταση στα μουσικά ραδιόφωνα, τα τελευταία χρόνια, δίνει την εντύπωση ότι μουσικοσυνθέτες, στιχουργοί, ερμηνευτές, εκτελεστές μουσικών οργάνων παράγουν και εκτελούν έργα για την επιβίωση των ραδιοσταθμών κι όχι για την δική τους.

Γράφει ο Άκης Έβενης

Ξεπερνώντας εδώ και πολύ καιρό το ορόσημο των 100 ετών από τη γέννηση του Ραδιοφώνου με ετήσιες επετειακές αναφορές στις εκτεταμένες αρετές του και στο ρόλο του, θα πρέπει να δούμε αν το ραδιόφωνο παραμένει κυρίαρχο μέσο με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, για την προβολή και προώθηση της μουσικής δημιουργίας.

Η κατάρρευση του ραδιοφώνου έχει προαναγγελθεί πολλές φορές, ξανά και ξανά, αλλά πάντα διαπιστώναμε ότι αυτές οι εκτιμήσεις ήταν λάθος. Ας θυμηθούμε:

- Με την έλευση της τηλεόρασης στη χώρα μας την περίοδο της Χούντας των συνταγματαρχών, το ενδιαφέρον των διοικούντων για την -έως τότε- ένδοξη κρατική Ραδιοφωνία (ΕΙΡ) άρχισε να υποχωρεί και να κλίνει υπέρ της τηλεόρασης (ΕΙΡΤ, ΥΕΝΕΔ) ενισχύοντας τεχνολογικά και οικονομικά μόνο το νέο μέσο στους ετήσιους προϋπολογισμούς. Ήταν η εποχή που οι εικόνες άρχισαν να κινούνται μέσα στα σπίτια μας και στα καφενεία να λένε ότι το ραδιόφωνο δέχθηκε το τελικό χτύπημα. Όμως, λίγο μετά τις πρώτες βουλευτικές εκλογές της μεταπολίτευσης, το 2ο Πρόγραμμα με διευθύντρια την Σοφία Μιχαλίτση και το 3ο Πρόγραμμα με διευθυντή τον Μάνο Χατζιδάκι, αποδεικνύουν με τα καλλιτεχνικά ανοίγματα τους πως το χαμηλού κόστους και ευέλικτο μέσο έχει κάτι μοναδικό: να στηρίζει, να αναδεικνύει και να προβάλει τα μουσικά έργα σε 24ωρη ροή ραδιοφωνικού προγράμματος κάτι το οποίο η τηλεόραση αδυνατεί να καλύψει σε τέτοια διάρκεια.

- Στη συνέχεια, το 1981, το ραδιόφωνο «απειλήθηκε» από το νεοσύστατο δίκτυο MTV το οποίο έκανε την έναρξη λειτουργείας του με το τραγούδι των Buggles, του 1979, «video killed the radio star». Η κατάληξη: Το Ραδιόφωνο συνεχίζει την κυριαρχία του στα μουσικά προγράμματα και το MTV, ακολουθεί τη φθίνουσα πορεία του μεταδίδοντας ποικιλία ψυχαγωγικών προγραμμάτων μειωμένου ενδιαφέροντος.

Η δήλωση ότι «το ραδιόφωνο πεθαίνει» είναι υπερβολή. Αλλά, αν αυτό συμβεί;

Από τότε έως σήμερα και παρά το γεγονός ότι ανά περιόδους το ραδιόφωνο συχνά περιγράφεται ως μέσο ενημέρωσης που πεθαίνει, εξακολουθεί σε όλο τον κόσμο να προσελκύει ακροατήριο καθώς όλο και περισσότεροι σταθμοί βγαίνουν στα ερτζιανά και στο διαδίκτυο. Όμως: Ακόμα κι αν δεχθούμε ότι για όλες τις νέες προκλήσεις το ακροατήριο εγκαταλείπει όλο και περισσότερο το γραμμικό ραδιόφωνο και την τηλεόραση υπέρ των διαδικτυακών μέσων. Ακόμα κι αν οι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί αναγκαστούν να κλείσουν ραδιοσταθμούς και τηλεοπτικά κανάλια θα υποχρεωθούν να επιστρέψουν στη βασική πολιτική παραγωγής ποιοτικού περιεχομένου.

Στην παραγωγή ποιοτικού περιεχομένου οι ραδιοσταθμοί της χώρας μας έχουν τεράστιο έλλειμα και το μέσο, για το οποίο ανησυχούμε, κινδυνεύει περισσότερο από τους ιδιοκτήτες οι οποίοι έχουν κόψει προσωπικό και πόρους από την παραγωγή μουσικού προγράμματος, παρά από την τεχνολογική ανάπτυξη των αναλογικών και ψηφιακών μέσων.
Αντιστοίχως, μείωση του αριθμού των εξειδικευμένων Παραγωγών Μουσικών προγραμμάτων παρατηρούμε και στη Δημόσια Ραδιοφωνία της ΕΡΤ, λόγω της υποχρεωτικής αφυπηρέτησης προσωπικού και της σταδιακής κατάργησης των καλλιτεχνικών τμημάτων, η οποία, για την ιστορία, ξεκίνησε το 1987 με την δημιουργία του ενιαίου φορέα. Υπήρχαν τμήματα Μουσικών παραγωγών με βασικές κατευθύνσεις στα μουσικά είδη. Κάθε τμήμα είχε την κατάλληλη ομάδα ατόμων που εξειδικεύονταν και σε υποείδη. Την διεύθυνση αυτών των τμημάτων κατείχαν συνήθως μουσικολόγοι ή μουσικοί με διοικητικές ικανότητες. Ο ρόλος τους ήταν κυρίως δημιουργικός και έπρεπε, παράλληλα, να είναι σε θέση να εξισορροπούν τις διοικητικές απαιτήσεις με τις δημιουργικές προκειμένου να καλλιεργήσουν ένα κατάλληλο περιβάλλον για τους καλλιτέχνες που θα αναδειχθούν και θα παρουσιαστούν μέσα από τα μουσικά προγράμματα.

Σήμερα, ακούγοντας τους ραδιοσταθμούς της Δημόσιας Ραδιοφωνίας αντιλαμβάνομαι πλήρως τις δυσκολίες που υπάρχουν για την καθημερινή παραγωγή μουσικών προγραμμάτων λόγω της σημαντικής έλλειψης προσωπικού και της ανυπαρξίας των βασικών μουσικών τμημάτων. Εκεί, φαίνεται ότι, οι άνθρωποι της, παλεύουν διατηρώντας κάποιο πλουραλισμό στις επιλογές τους. Όμως, επειδή η Δημόσια Ραδιοφωνία έχει ειδικό βάρος στην μουσική δημιουργία, κυρίως στο παραγωγικό προϊόν της χώρας και πρέπει να ξαναρχίσει να χτίζει μακροπρόθεσμες σχέσεις εμπιστοσύνης με καλλιτέχνες, θα επανέλθω λίαν συντόμως με ειδικό άρθρο.

Πόσο σημαντική η συμβολή των καλλιτεχνών στην επιτυχία των μέσων;

Η διαμορφωθείσα κατάσταση τα τελευταία χρόνια, δίνει την εντύπωση ότι μουσικοσυνθέτες, στιχουργοί, ερμηνευτές, εκτελεστές μουσικών οργάνων παράγουν και εκτελούν έργα για την επιβίωση των ραδιοσταθμών κι όχι για την δική τους, υπό την έννοια ότι οι ραδιοσταθμοί και οι πλατφόρμες εκμεταλλεύονται το ρεπερτόριο τους κατά δοκούν δίχως αναφορές στα ονόματα των συντελεστών, τις περισσότερες φορές.
Από την άλλη μεριά οι καλλιτέχνες καλούνται να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της δυσανάλογης αμοιβής τους από τις υπηρεσίες ροής μουσικής (Music streaming services). Ήδη κάποιοι άρχισαν να αντιδρούν και να αποχωρούν με αφορμή τα πενιχρά ποσά που τους αποδίδει το Spotify του οποίου τα έσοδα, το 2023, ανήλθαν στα 13,25 δισεκατομμύρια €.
Γενικώς, στον κόσμο του καλλιτεχνικού μουσικού περιβάλλοντος υπάρχει διάχυτη ανησυχία.
Το Υπουργείο πολιτισμού αναζητά τρόπους προώθησης την ελληνικής μουσικής σκηνής.
Η Γενική Διευθύντρια της ΕΔΕΜ, Λούκα Κατσέλη δημοσιοποίησε στοιχεία στην ΕΦΣΥΝ τα οποία αποδεικνύουν μια εικόνα που εδώ και πολλά χρόνια την παρατηρούσαμε και επιεικώς την χαρακτηρίζαμε ως απαράδεκτη για επαγγελματικά ιδιωτικά ραδιόφωνα.

Ραδιόφωνο - «Παυσίφωνο»

Σε τι διαφέρει το «Μουσικό Ραδιόφωνο» από το «Μουσικό Ραδιοφωνικό Κανάλι»;

• Το «Μουσικό Ραδιόφωνο» λειτουργεί στην παραγωγική διαδικασία με ομάδα εργασίας η οποία βασίζεται σε πλάνο το οποίο επικεντρώνεται στα υψηλότερα επίπεδα οργάνωσης και παρουσίασης των μουσικών έργων από εξειδικευμένους παραγωγούς μουσικών προγραμμάτων με βαθιά γνώση του αντικειμένου και

• Το «Μουσικό Ραδιοφωνικό Κανάλι» παρέχει συνεχή ροή μουσικής (Playlist) της οποίας την επιμέλεια αναλαμβάνει, συνήθως, ένα άτομο (Dj) το οποίο δεν είναι απαραίτητο να προέρχεται από το χώρο του ραδιοφώνου. Φυσικά, τη συνεχή ροή μουσικής δύναται να την επιμεληθούν παραπάνω άτομα.

Συμπερασματικά και προκειμένου να ξεκαθαριστούν οι ρόλοι στο πλαίσιο αδειοδότησης για την λειτουργία των ραδιοσταθμών επίγειας και διαδικτυακής μετάδοσης με μουσικό περιεχόμενο, πρέπει να τεθούν νέοι εξειδικευμένοι κανονισμοί (standard) ώστε να διαχωριστούν στις δύο παραπάνω βασικές κατηγορίες, επειδή δεν είναι ταυτόσημοι στη παροχή υπηρεσιών.

Ένας από τους βασικούς λόγους πίσω από την ανθεκτικότητα του «Μουσικού Ραδιοφώνου» είναι η ικανότητά του να παρέχει συντροφικότητα και αίσθηση κοινότητας. Σε αντίθεση με «Μουσικό Ραδιοφωνικό Κανάλι» και τα οπτικά μέσα, το «Μουσικό ραδιόφωνο» ενεργοποιεί τη φαντασία και προωθεί μια βαθιά σύνδεση με τους ακροατές μέσω της δύναμης του λόγου και της Μουσικής. Τηρώντας κάποιες αρχές σεβασμού επάνω στη μουσική δημιουργία, καλλιεργούνται θετικές σχέσεις με τους μουσικούς κλάδους και αγκαλιάζοντας τις ψηφιακές καινοτομίες, μπορούν να συνεχίσουν να παρέχουν ελκυστικό και ποικίλο μουσικό περιεχόμενο στο ακροατήριο τους, ενώ παράλληλα υποστηρίζουν τις ηθικές και νόμιμες πρακτικές εκπομπής.