Kάτι παραπάνω από 70 λεπτά, μονταρισμένο κατάλληλα, θα μεταδοθεί σήμερα στις 4 το απόγευμα στο Δεύτερο Πρόγραμμα
08 Φεβρουαρίου 2022
Γράφει ο Σιδερής Πρίντεζης
Ο πατέρας μου – στα 95 του φέτος – έχει μία ισχυρή μνήμη από τον Μάρκο Βαμβακάρη: τον θυμάται να παίζει το μπουζούκι του και να τραγουδά, μαζί με τον Γιώργο Μπάτη, κάποια προπολεμική Καθαροδευτέρα στα Ταμπούρια, προς τον λόφο του Αη-Γιώργη. Ο Μπάτης άλλωστε είχε το καφενεδάκι του κοντά στο μικρό σπίτι της οκταμελούς οικογένειας του φραγκοσυριανού παππού μου Σιδερή Πρίντεζη, στην οδό Αίμου, στην Αγιά Σοφιά του Πειραιά. Και όταν έβλεπε λέει τον πατέρα μου και τ’ αδέλφια του τους φώναζε «Καλώς τα Σιδερόπουλα!»
Εγώ πάλι θυμάμαι το 45άρι δισκάκι με τη «Φραγκοσυριανή» στην εκτέλεση με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση να είναι απαραίτητο σε κάθε οικογενειακό μας γλέντι συνοδευόμενο από το – σαν από χρόνια προβαρισμένο – χασάπικο που χόρευαν ο πατέρας μου με αγαπημένες του ανηψιές.
Όταν πέθανε ο Μάρκος Βαμβακάρης, στις 8 Φεβρουαρίου του 1972, δεν είχα κλείσει ούτε τα 4 μου χρόνια. Τα τραγούδια του τα ανακάλυπτα σιγά-σιγά τα κατοπινά χρόνια. Και δεν τα έχω ανακαλύψει όλα ακόμα. Πριν από λίγα χρόνια όμως, βρήκα ένα εξαιρετικό ντοκουμέντο – πού αλλού – στο Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. Δεν ήταν ωστόσο επαρκώς τεκμηριωμένο. Απλωνόταν σε 3 ταινίες που περιείχαν συνομιλία του Μάρκου Βαμβακάρη με αναγραφόμενη τραγουδίστρια που, όταν πέθανε ο Μάρκος, εκείνη μάλλον δεν είχε βγει ακόμα στο τραγούδι. Μήνας και έτος ο Απρίλιος του 1981. 9 χρόνια δηλαδή μετά τον θάνατό του. Παράξενα πράγματα…
Βάζοντας τις ταινίες με τη σειρά στο μαγνητόφωνο, άκουγα καθαρά μία γυναικεία φωνή να του απευθύνεται με το επώνυμό του («κύριε Βαμβακάρη»), εκείνος όμως 1-2 φορές τη φώναζε «Ελενάκι». Διαφορετικό από το μικρό όνομα της τραγουδίστριας που αναφερόταν στη μπομπίνα. Και τότε θυμήθηκα κάποιες αφηγήσεις της Ελένης Καραΐνδρου για συνάντησή της στα τέλη της δεκαετίας του ’60 με τον Μάρκο Βαμβακάρη, αλλά και με τη Σωτηρία Μπέλλου, στο πλαίσιο εργασίας της ως νεαρότατη φοιτήτρια της Εθνομουσικολογίας στο Παρίσι, τα αποτελέσματα της οποίας κατατέθηκαν στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης στη Γαλλία. Η μνήμη μου επαληθεύτηκε μέσα από 2 συνεντεύξεις της που βρήκα στο διαδίκτυο, στον Αντώνη Μποσκοΐτη («Κουτί της Πανδώρας», 2019) και τον Γιώργο Βουδικλάρη (“Popaganda”, 2016).
Πώς όμως προέκυψε η χρονολογία 1981; Η ίδια η Ελένη Καραΐνδρου θυμόταν πως είχε παραχωρήσει τις καταγραφές αυτές στην ΕΡΤ, αλλά νόμιζε πως είχαν σβηστεί. Το 1981 η Καραΐνδρου έκανε εκπομπές στο Τρίτο Πρόγραμμα επί Μάνου Χατζιδάκι (παραιτήθηκε ένα χρόνο αργότερα με την απομάκρυνση του Χατζιδάκι από το Τρίτο). Το 1981 λοιπόν θα μπορούσε να αντιστοιχεί στην παραχώρηση του ηχογραφήματος στην ΕΡΤ και όχι φυσικά στην αρχική του ηχογράφηση, την οποία, σύμφωνα με δισκογραφικά δεδομένα που προκύπτουν από τις αφηγήσεις του Μάρκου, τοποθετώ στο 1969.
Ο Μάρκος Βαμβακάρης μιλά στην Ελένη Καραΐνδρου περιληπτικά για τη ζωή του, το ξεκίνημά του στη μουσική, τα μέρη στα οποία εμφανίστηκε με το μπουζούκι του, μιλά με περισσή αγάπη για τη γυναίκα του και τα παιδιά του, παίζει στο μπουζούκι ταξίμια και τραγούδια του, εξηγεί τους στίχους και τους μουσικούς δρόμους με αντίστοιχα παραδείγματα, προσπαθεί να ανάψει τσιγάρο που του απαγορεύει ο γιατρός, ενώ προσφέρει ευγενικά στην καλεσμένη του και τον Γάλλο συνοδό της λουκούμι από την ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Σύρο.
Η ηχογράφηση βέβαια έγινε για μουσικολογικούς σκοπούς και όχι για ραδιοφωνική μετάδοση. Μοιραία λοιπόν ακούγονται θόρυβοι από τον δρόμο και ήχοι από τον περιβάλλοντα χώρο, υπάρχουν λαθάκια στα αυτοσχέδια παιξίματα, διακοπές στην κουβέντα, ενώ και κάποιες πληροφορίες που δίνονται από τον ήδη άρρωστο Μάρκο δεν είναι ιστορικά ακριβείς. Όπως όμως συνηθίζω να λέω συχνά-πυκνά «το ντοκουμέντο υπερισχύει της ποιότητας» και το μεγαλύτερο μέρος του, κάτι παραπάνω από 70 λεπτά, μονταρισμένο κατάλληλα, θα μεταδοθεί σήμερα στις 4 το απόγευμα στο πλαίσιο του μεγάλου ολοήμερου αφιερώματος του Δεύτερου Προγράμματος για τα 50 χρόνια από τον θάνατο του Μάρκου Βαμβακάρη.
